Λίγα χρόνια πριν, ένα απόγευμα Κυριακής από αυτά που ψάχνεις κάποιον τρόπο για να διώξεις έστω για λίγο τη μαυρίλα της Δευτέρας που πλημμυρίζει το μυαλό σου αρκετές ώρες πριν την άφιξη της ημέρας, είχα βρεθεί σε ένα τουρνουά ακαδημιών, σε κάποιο από τα αμέτρητα, πλέον, 5Χ5 της Θεσσαλονίκης. Το να παρακολουθείς πιτσιρίκια 10-12 χρονών να παίζουν μπάλα σε ένα οργανωμένο περιβάλλον είναι σαν σκέψη κάτι πολύ ευχάριστο και αισιόδοξο αλλά η σκέψη απέχει από την πραγματικότητα όσο και ο Μπέιλ από τον Αλμέιδα, αν δοκιμάσουν να τρέξουν 400 μέτρα.
Μέσα στα πρώτα 15 λεπτά του αγώνα ακούστηκαν τουλάχιστον 30 διαφορετικές οδηγίες (από τις πολύ απλές, “δώσε πάσα” και “κάνε σουτ”, μέχρι πιο… ψαγμένες, όπως “άλλαξε παιχνίδι”) με φωνή επιπέδου οργανωτή κερκίδας σε κάποιο από τα πιο θορυβώδη πέταλα του πλανήτη. Το χειρότερο όμως όλων δεν ήταν η ύπαρξη των δυνατών φωνών σε ένα παιδικό παιχνίδι. Ήταν η πηγή τους. Οι τσιρίδες-οδηγίες δεν προερχόταν από τους προπονητές αλλά από τους γονείς στην κερκίδα, που όπως όλοι φανταζόμαστε “έχουν παίξει μπάλα αυτοί και ξέρουν”.
Συζητώντας το θέμα μετά το τέλος του τουρνουά με τον φίλο (και πατέρα ενός εκ των παιδιών-παικτών), με τον οποίο ήμουν μαζί, καταλήξαμε εύκολα και γρήγορα στο απλουστευμένο συμπέρασμα, πως φταίει η γενικότερη έλλειψη παιδείας στην Ελλάδα. Κάπου εκεί κλείσαμε το θέμα, ξέροντας ότι η ρίζα του Κακού είναι πολύ βαθιά χωμένη για να ασχοληθούμε μαζί της παραπάνω, έστω και σε επίπεδο χαλαρής συζήτησης.
Λίγους μόλις μήνες μετά όμως, κάπου στα μέσα του 2015, έπεσα πάνω σε μια σχετική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Αγγλία. Η έρευνα δεν εστίαζε στα παιδιά που παίζουν ποδόσφαιρο αλλά όπως είναι εύκολα αντιληπτό η συμπεριφορά των γονιών δεν αλλάζει ανάλογα με το σπορ. Σε δείγμα 1002 παιδιών από 8 έως 16 χρονών, το 45% απάντησε ότι θέλει να εγκαταλείψει το σπορ εξαιτίας της κακής συμπεριφοράς των γονιών του. Σε άλλες ερωτήσεις, το 41% είπε ότι οι γονείς του κριτικάρουν την απόδοση τους, πάνω από 25% πιστεύουν ότι η νίκη στο παιχνίδι τους είναι πιο σημαντική για τους γονείς τους και πάνω από 4 στα 10 παιδιά είδαν κάποια στιγμή τον γονιό τους να επιτίθεται λεκτικά σε κάποιον διαιτητή. Τα νούμερα φαίνονται και είναι σοκαριστικά και αποδεικνύουν ότι τελικά το πρόβλημα δεν βρίσκεται μόνο στην έτσι κι αλλιώς προβληματική χώρα μας.
Η ψευδαίσθηση του γονιού ότι ξέρει καλύτερα από οποιονδήποτε το πως πρέπει να χειριστεί το παιδί του ή το πως πρέπει να αντιμετωπίσει ένα παιδικό παιχνίδι δεν φαίνεται να γνωρίζει σύνορα και κάπως έτσι ο Γκάρθ Σμιθ, ένας γυμναστής στην Αγγλία, μέτρησε σε 30 λεπτά αγώνα 96 εντολές-οδηγίες προς τα παιδιά. Σε ένα φιλικό παιχνίδι. Κατηγορίας τζούνιορ!
Ένας προπονητής σε μια τέτοια αγγλική ομάδα παίδων, ο Κρις Χόντζσον, πιστεύει ότι όλα είναι θέμα “εγωισμού και περηφάνιας”: “Όταν ένα παιδί ξυπνάει το πρωί του Σαββάτου κάτω από μια αφίσα του Μέσσι, ονειρεύεται ότι μπορεί να γίνει ο Μέσσι. Σε κάποιο άλλο δωμάτιο όμως ξυπνάει ο μπαμπάς που περιμένει ο γιος του να γίνει σαν τον Μέσσι. Εκεί βρίσκεται το πρόβλημα. Κάποιοι γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά τους μπορούν να συμπεριφέρονται σαν επαγγελματίες ποδοσφαιριστές από τα 7 τους”.
Το ίδιο πρόβλημα συναντάται, απ’ότι φαίνεται, παντού στον κόσμο. Πριν λίγες μέρες δημοσιεύτηκε μια νέα σχετική έρευνα, που αυτή τη φορά έγινε στη Σουηδία. Τα αποτελέσματα ήταν πάνω-κάτω τα ίδια: Ένα στα τρία παιδιά σκέφτεται σοβαρά να παρατήσει το σπορ με το οποίο ασχολείται λόγω της συμπεριφοράς των γονέων που θέλουν να εμπλέκονται σε κάθε μικρή λεπτομέρεια του παιχνιδιού. Από την άλλη πλευρά, το 83% των 1016 ενήλικων που έλαβε μέρος παραδέχτηκε πως έχει δει κάποιον γονέα να κράζει εν ώρα αγώνα είτε την απόδοση του παιδιού του είτε αυτή των διαιτητών, που στις περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις είναι κι αυτοί ανήλικοι!
Οι Σουηδοί όμως δεν φαίνονται διατεθειμένοι να μείνουν μόνο στην υλοποίηση της έρευνας. Οι τρεις ομάδες της Στοκχόλμης (η ΑΙΚ, η Τζουργκάρντεν Ντιουργκόρντεν και η Χάμαρμπι), οι οποίες αγωνίζονται όλες στην πρώτη κατηγορία του σουηδικού ποδοσφαίρου, συνεργάστηκαν και αποφάσισαν από κοινού να δημιουργήσουν για αρχή έναν “ποδοσφαιρικό κώδικα”, κάτι σαν υπεύθυνη δήλωση ουσιαστικά, στην οποία με λίγα λόγια τονίζεται πως ο γονέας πρέπει να ελέγχει πλήρως τη συμπεριφορά του και να κάνει ό,τι μπορεί για να παραμείνει αμόλυντο το περιβάλλον του παιδικού ποδοσφαίρου.
Στο ‘παιχνίδι’ μπήκαν άμεσα και κάποιοι παίκτες των συγκεκριμένων ομάδων, με τον Στέφαν Ισιζάκι της ΑΙΚ να δηλώνει: “Το ποδόσφαιρο είναι πάθος. Είναι χαρά, λύπη και όλα τα συναισθήματα στο ενδιάμεσο. Είναι το πιο όμορφο πράγμα που υπάρχει και έτσι πρέπει να παραμείνει. Γι’αυτό λοιπόν πρέπει όλοι μαζί να σιγουρέψουμε ότι τα παιδιά μας θα βιώσουν αυτή τη χαρά και όλα αυτά τα συναισθήματα. Τα τουρνουά, τα ματς, οι προπονήσεις είναι όλα μέρος του να περάσεις καλά με τους φίλους σου, κάνοντας κάτι που αγαπάς. Στην τελική, είναι οι δικές τους αναμνήσεις και εμπειρίες. Όχι οι δικές μας”.
Περισσότεροι από 1600 γονείς των παιδιών των ακαδημιών της πόλης έχουν ήδη υπογράψει το σχετικό χαρτί, μερικές ακόμα ομάδες ενδιαφέρθηκαν άμεσα να συμμετέχουν στην κίνηση και η αισιοδοξία πως κάτι σιγά-σιγά μπορεί να αλλάξει, έστω και ελάχιστα, είναι διάχυτη στο σουηδικό ποδόσφαιρο. Γιατί το μόνο σίγουρο είναι ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Ο Σουηδός δημοσιογράφος Πάτρικ Έκγουολ αναρωτιέται: “Τι συμβαίνει με τους ανθρώπους; Είναι σίγουρο ότι κάτι δεν πάει καλά με τους ενήλικες που φωνάζουν και κράζουν στο 8χρονο παιδί τους ή στον 14χρονο διαιτητή σ’ένα παιχνίδι 7Χ7” και τελικά δίνει μόνος του την απάντηση: “Είναι τρελοί, αυτό είναι το πρόβλημα”.
Κι αν δεν σας φαίνεται τρελό αυτό που συμβαίνει, τότε (όπως πολύ εύστοχα σχολίασε κάποιος ανώνυμος στο σχετικό αφιέρωμα της Γκάρντιαν, απ’το οποίο αντλήσαμε την είδηση) απλά σκεφτείτε έναν μεσήλικα μπαμπά να πηγαίνει ένα πρωινό Δευτέρας στο δημοτικό σχολείο του γιου του, να κάθεται στην πόρτα την ώρα των μαθηματικών και με τον δάσκαλο μπροστά να φωνάζει οδηγίες στο παιδί του για το πως να κάνει μια διαίρεση.